Wystawa prezentuje elementy wyposażenia izby wiejskiej średniozamożnej ludności chłopskiej zamieszkującej na terenie regionu rawskiego.
Na przełomie XIX i XX wieku chałupa chłopska, która składała się najczęściej z sieni, izby /lub izb/ i komory, posiadała wielofunkcyjny charakter. Spełniała funkcje: mieszkalne, gospodarcze, kultowe, estetyczne i towarzysko-reprezentacyjne.
Głównym i najważniejszym pomieszczeniem chaty była izba, w której znajdował się piec piekarski z trzonem kuchennym. W izbie koncentrowało się codzienne życie domowników, pełniła ona jednocześnie rolę kuchni i sypialni. Z czasem w chacie wiejskiej pojawiła się druga izba, która posiadała odświętny charakter, pełniła funkcje reprezentacyjne, a także służyła jako sypialnia. Wyposażona była w najlepsze, modniejsze i bardziej ozdobne sprzęty oraz większą uwagę zwracano na jej dekorację.
Wyposażenie chałupy zależało od liczebności, zamożności i pozycji społecznej rodziny. Rozmieszczenie sprzętów w izbie było uzależnione od funkcji, którym one służyły. Zasadą było grupowanie blisko siebie sprzętów o podobnym przeznaczeniu, np. przedmioty związane z przygotowaniem posiłków, przetwórstwem żywności i higieną znajdowały się w pobliżu kuchni. Sprzęty ustawiano pod ścianami, aby środek pozostawał wolny, co umożliwiało wykonywanie różnych prac domowych i gospodarskich.
Funkcja mieszkalna wiązała się z zaspokojeniem podstawowych potrzeb bytowych, m.in. przygotowanie i konsumpcja żywności, czynności higieniczne, utrzymanie porządku, pranie, prasowanie, maglowanie oraz wypoczynek.
Funkcja gospodarcza łączyła się z prowadzeniem gospodarstwa domowego oraz z wytwórczością rękodzielniczą i rzemieślniczą /tkanie, przędzenie, szycie, haftowanie, przetwórstwo i konserwacja żywności, drobne prace rzemieślnicze/.
Funkcje kultowe i estetyczne pełniły zgromadzone w izbie przedmioty kultu religijnego, kupowane na odpustach, podczas pielgrzymek lub od domokrążców, przedmioty związane z obrzędowością /np. palmy, pisanki/ oraz ozdoby, m.in. wycinanki, firanki, pająki, kwiaty, girlandy i bukiety, wykonane własnoręcznie z dostępnych materiałów, takich jak: słoma, mech, nasiona, pióra, płótno, nici, papier /bibuła/. Na ścianach, a szczególnie na ścianie reprezentacyjnej – znajdującej się na wprost od wejścia – zawieszano obrazy dewocyjne, których ramy zdobiono girlandami z papierowych kwiatów, a pomiędzy nimi często umieszczano wycinanki. Ważnym miejscem w izbie był „święty kąt” – ołtarzyk urządzony zazwyczaj na stole przykrytym białym obrusem, z pasyjką lub gipsową figurą świętej postaci, zdobiony bukietami kwiatów. Przy stole spożywano posiłki jedynie podczas wieczerzy wigilijnej, śniadania wielkanocnego i uroczystości rodzinnych.
Funkcje towarzyskie i reprezentacyjne to przede wszystkim przyjmowanie gości, organizowanie spotkań i zebrań społeczności wiejskiej w sprawach urzędowych i towarzyskich. W izbie gromadzono się podczas potańcówek, obrzędów dorocznych i rodzinnych /np. obchody kolędnicze, chrzciny/ lub na pogawędki w czasie przędzenia wełny, darcia pierza czy tkania.
Eksponaty zgromadzone na wystawie nawiązują do wszystkich wymienionych funkcji. Meble były głównym elementem wyposażenia wnętrz mieszkalnych. Praktycznie do końca XIX w. dominowały prymitywne sprzęty własnego wyrobu. Na przełomie XIX i XX w. zaczęto kupować meble – wyroby rzemieślnicze w miejscowościach targowych lub zamawiano ich wykonanie u wędrownych stolarzy.
Na wystawie zaprezentowano różne grupy mebli: schowkowe – kufer do przechowywania odzieży, półki na naczynia i półki z łyżnikami, zdobiony kredens; wypoczynkowe – łóżko, ławy, stół, stołki i krzesła.
Wśród drobnych sprzętów domowych zaprezentowano ceramikę, naczynia klepkowe, dłubane oraz sprzęt kuchenny, wykorzystywane na co dzień w gospodarstwie domowym.
W procesie przygotowywania posiłków i przetwórstwa żywności posługiwano się wieloma drobnymi sprzętami, były to m.in.: naczynia – talerze i kubki fajansowe, misy, garnki, formy do chleba i ciasta, dzbanki kamionkowe i gliniane, garnki i sagany żeliwne lub miedziane, patelnie, rondle, cedzaki, niecki do wyrabiania ciasta, skopki na mleko, dzieże na rozczyn do wypieku chleba, łopaty do pieca chlebowego, stępki do rozdrabniania ziół i przypraw, prasy do sera, maselnice – „kierzynki” do wyrobu masła. Wszystkie te sprzęty zgromadzone były w kącie gospodarczym, w pobliżu kuchni.
Przedmioty związane z higieną, utrzymaniem czystości, konserwacją odzieży i tkanin, także znajdowały się w kącie gospodarczym lub były wnoszone do izby na czas ich użytkowania. Były to m.in. balia z tarą do prania, kijanka, wyżymaczka, maglownica z wałkiem, żelazko na duszę lub węgiel drzewny.
Oświetlenie wnętrza na przełomie XIX i XX wieku stanowiły szczapy smolne, kaganki gliniane z tłuszczem zwierzęcym, lampy naftowe oraz świece.
Wszystkie eksponaty zaprezentowane na wystawie pochodzą ze zbiorów działu etnograficznego Muzeum Ziemi Rawskiej.
